Bağımlılık tedavisinde birçok psikoterapi yöntemi kullanılır. Terapinin türü, bireyin bağımlılık derecesine, kişisel özelliklerine ve çevresel faktörlerine göre değişiklik gösterebilir.
a) Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
• Bağımlılığa neden olan düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye odaklanır.
• Kişinin madde veya davranışa yönelmesini sağlayan tetikleyicileri belirleyerek sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmesine yardımcı olur.
• Bağımlılık döngüsünü kırmada oldukça etkilidir.
b) Motivasyonel Görüşme Terapisi (MGT)
• Kişinin bağımlılıktan kurtulma isteğini artırmaya yönelik bir tekniktir.
• Özellikle tedaviye dirençli bireylerde motivasyonu artırarak değişim sürecini destekler.
• Kendi içsel kaynaklarını keşfetmelerine yardımcı olur.
c) Duygu Odaklı Terapi (EFT)
• Bağımlılığın altında yatan duygusal nedenleri ele alır.
• Kişinin kendini düzenleme becerilerini artırarak, bağımlılık yerine sağlıklı başa çıkma yöntemleri geliştirmesini sağlar.
d) Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)
• Bireyin bağımlılıkla mücadelesini kabul etmesine ve gelecekte daha bilinçli seçimler yapmasına yardımcı olur.
• Zorlayıcı düşünceler ve duygularla mücadele etmek yerine, onlarla sağlıklı bir şekilde başa çıkmayı öğretir.
e) 12 Adım Programı (Anonim Gruplar)
• Alkol ve madde bağımlılığı gibi durumlarda kullanılan bir grup terapi modelidir.
• Bireyin bağımlılığını kabul etmesi ve destek gruplarıyla süreci yönetmesi amaçlanır.
• Anonim Alkolikler (AA) ve Anonim Narkotikler (NA) bu programların en bilinen örneklerindendir.
f) Aile Terapisi
• Bağımlılığın sadece bireyi değil, aileyi de etkileyen bir süreç olduğunu kabul eder.
• Aile üyelerine bağımlılıkla nasıl başa çıkabileceklerini öğretir ve ilişkileri güçlendirir.
• Aile içindeki stres faktörlerini azaltarak bireyin destek sistemini güçlendirir.
g) Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) Terapisi
• Travma kaynaklı bağımlılıklarda kullanılır.
• Geçmiş travmaların yeniden işlenerek bireyin bağımlılığa yönelmesini önlemeye yardımcı olur.
h) Medikal Destekli Terapi (İlaç Tedavisi ile Kombine Terapi)
• Özellikle alkol ve madde bağımlılığında kullanılan bir yöntemdir.
• Tıbbi tedavi, psikoterapi ile birleştirilerek bireyin bağımlılıktan kurtulma süreci desteklenir.
• Nikotin sakızları, antidepresanlar ve opioid antagonistleri gibi ilaçlar tedavi sürecine dahil edilebilir.
